بررسی تأثیر برخی عوامل مؤثر بر جنین زایی و بلوغ جنین های رویشی در سویا (glycine max)

پدیده جنین زایی رویشی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. در این بررسی تأثیر تیمارهای اندازه ریز نمونه، زخم زنی ریز نمونه ها و تیمار آبگیری بر تولید جنین رویشی و درصد تبدیل آنها به گیاه در سه ژنوتیپ سویا تعیین گردید. بدین منظور ریزنمونه هایی از جنین نارس سویا با سه اندازه 3، 5 و7 میلی متر با اعمال خراش در پشت برخی از ریز نمونه ها تهیه و در محیط کشت جنین زایی کشت گردید. پس از تولید جنین، به منظور تعیین درصد تبدیل جنین به گیاه نیز جنین های حاصل تحت تأثیر تیمار آبگیری(2، 4 و 6 روز) قرار گرفتند. سپس با اندازه گیری شاخص های میانگین نسبت افزایش وزن پینه، درصد پینه های جنین زا، میانگین تعداد جنین به ازای هر ریزنمونه و درصد تبدیل جنین به گیاه، تأثیر تیمارهای فوق مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دهنده وجود تأثیر بسیار معنی دار(01/0p<) بین تیمار های فوق بر قابلیت تولید پینه، جنین رویشی و درصد تبدیل جنین به گیاه در ژنوتیپ های مورد بررسی بود. بیشترین درصد جنین زایی مربوط به ژنوتیپ bp (19/24%) و بهترین اندازه ریزنمونه از نظر جنین زایی رویشی، لپه جنین نارس با اندازه 3 میلی متر بود. تیمار زخم زنی ریز نمونه، سبب افزایش میزان تولید پینه و افزایش نسبت تعداد جنین به ازای هر ریزنمونه (28/20) شد ولی در افزایش درصد پینه های جنین زا تأثیری نداشت. در این آزمایش تیمار 6 روزه آبگیری بیشترین درصد تبدیل جنین های رویشی به گیاه را به دنبال داشت (7/74%). گیاهان حاصل از تبدیل و جوانه زنی جنین های رویشی به گلدان های حاوی پیت ماس انتقال یافتند. جنین زایی رویشی روشی کارآمد برای باززایی گیاه و کاربرد در تکنیک های انتقال ژن می باشد، اما با این حال درصد تبدیل و جوانه زنی جنین های رویشی به دلیل فرآیندهای بلوغ و نیز غیر طبیعی بودن مرفولوژی جنین های بالغ بسیار پایین است. لذا این تحقیق به منظور بررسی راه حلی جهت رفع برخی مشکلات موجود در جنین زایی رویشی گیاه سویا به اجرا در آمده است.